Erve Brandemaat in ‘t Vaneker
- Locatie
- Erve Brandemaat, 't Vaneker
- Opdrachtgever
- Gemeente Enschede en Provincie Overijssel
- Ontwerper
- atelier GROENBLAUW en STADLANDWATER
- Realisatie staat/jaar
- in aanleg
’t Vaneker is een bijzonder gebied aan de noordelijke stadsrand van Enschede met een typisch Twents coulisselandschap. Houtwallen en bospercelen, afgewisseld met open weiden en bouwland. Nieuwbouwproject ’t Vaneker biedt een uitstekende mogelijkheid om ‘groenblauw’ te bouwen en op een klimaatadaptieve manier met water om te gaan.
’t Vaneker is een gebied met grillige waterstanden. Op de plekken met kleileemlagen in de bodem en kwel kunnen in de periode november tot maart en in de zomer na hevige buien plassen ontstaan. Om overlast van dit water, maar ook droogte in de zomer te voorkomen is het zaak het regenwater lokaal vast te houden.
Door in ’t Vaneker groenblauwe oplossingen te gebruiken, zoals bijvoorbeeld het bufferen van regenwater, hergebruik van regenwater, natuurinclusief- en energieneutraal bouwen, respecteren we de grenzen van de natuur en maken gebruik van natuurlijke processen. Door een ‘groenblauwe’ aanpak laten we zien dat een waterrobuuste en natuur-inclusieve ontwikkeling een hoge leefkwaliteit oplevert die goed in het bestaande landschap is geïntegreerd.
Lees alles over groenblauw bouwen in ’t Vaneker in deze brochure.
Water speelde een belangrijke rol bij het ontstaan van Enschede. De eerste bewoners vestigden zich hier, omdat er genoeg water voorhanden was. Het water gebruikten zij als drinkwater, waswater en voor bewatering van de akkers. Een goed gevulde stadsgracht diende ter verdediging van de stad.
Later werd het water uit de beken gebruikt voor de textielindustrie. Op de velden aan de randen van de stad, waar het grondwater vanzelf naar boven kwam, werd het textiel gebleekt. De textielindustrie in Enschede groeide sterk en er ontstond een tekort aan oppervlaktewater. Door het op grote schaal onttrekken van grondwater kwamen de beken en de bleekvelden droog te liggen. Die nieuwe ruimte werd benut voor de aanleg van wegen en het bouwen van huizen. Zo verdwenen de beken stapje voor stapje uit het stadsbeeld.
De onttrekking van grondwater door de industrie is inmiddels grotendeels gestopt. Het gevolg: het grondwater staat weer bijna zo hoog als vroeger en kan tot wateroverlast leiden.
Uitgangspunten
De landschappelijke afwisseling en de aanwezigheid van bosjes en houtwallen zijn een grote kwaliteit van ’t Vaneker en Erve Brandemaat. Deze waarden staan centraal bij de omvorming van dit gebied tot een woonlandschap. Doel is het bestaande landschap zo min mogelijk aan te tasten en waterneutraal te ontwikkelen door de volgende uitgangspunten te hanteren:
- niet integraal ophogen van kavel;
- minimaliseren verharding;
- lokaal bufferen en gebruiken van regenwater;
- iets verhoogd bouwen, goed ingepast in het landschap, gebruikmakend van hoog en laag;
- rekening houdend in de tuin met sterk wisselende grondwaterstanden en bij het landschap passende beplanting;
- bomenneutraal ontwikkelen door het zoveel mogelijk behouden van bomen en het
compenseren van kap; - zuivering van afvalwater op eigen kavel.
De losse componenten van dit concept zijn beproefd; de combinatie ervan maakt dit concept innovatief.
De kavels krijgen een systeem dat regenwater van het dak opvangt voor gebruik in en om de woning. Het opgevangen regenwater kan gebruikt worden voor de wasmachine, het toilet en voor de bewatering van de tuin. Het huiselijk afvalwater wordt afgevoerd naar een helofytenfilter in de tuin. Dit is een van de omgeving afgesloten unit, beplant met riet, die zorgt voor een biologische zuivering. Het gezuiverde water wordt geleid via slootjes naar dieper gelegen natte zones waar het gebufferd wordt en infiltreert in de bodem. Dit is een bewezen methode met een zeer hoge zuiveringsgraad.